1η ημέρα
ΠΡΩΤΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ
10 π.μ.-12 μ. Ελαφρώς χαοτική, με αυτοκίνητα που κινούνται ανάποδα (όπως και στην υπόλοιπη πρώην αγγλοκρατούμενη Κύπρο), η Λευκωσία είναι μια μικρή πόλη στην ενδοχώρα του νησιού που μοιάζει με μεγάλο χωριό. Φασαριόζικη και ζωντανή, με εντυπωσιακά οθωμανικά και ενετικά μνημεία, ανολοκλήρωτα δημόσια έργα που φράζουν την κυκλοφορία, αμέτρητα ποιοτικά στέκια για καφέ και φαγητό και μια ιδιαίτερη πολιτική «φυσιογνωμία» που στις μέρες μας δεν υπάρχει αλλού στην Ευρώπη. Ξεκινάμε τη γνωριμία περπατώντας προς Τακτακαλά, Αγιο Κασσιανό και Χρυσαλινιώτισσα, τρεις ήσυχες γειτονιές της παλιάς Λευκωσίας, όπου βλέπει κανείς σπίτια με σαχνισιά (κλειστό παραδοσιακό μπαλκόνι), αρχοντικές πόρτες με στρογγυλά ρόπτρα και κοπάδια από γάτες που αποζητούν τα χάδια. Περνάμε από το Inga’s Veggie Heaven, το χορτοφαγικό εστιατόριο που σερβίρει από λαζάνια με φέτα μέχρι veggie burgers μιας Ισλανδής που μένει στην πόλη χρόνια και έχει πιο κυπριακή προφορά και από τους βέρους Λευκωσιάτες, ενώ ο ξεναγός δεν μας αφήνει να φύγουμε από την περιοχή αν δεν δούμε την Πύλη Αμμοχώστου ή Πόρτα Τζουλιάνα (16ος αιώνας), η οποία οδηγούσε στο λιμάνι της Αμμοχώστου και αποτελεί ίσως το ωραιότερο ενετικό μνημείο της Λευκωσίας.
12 μ.-4 μ.μ. Στάση στο NiMAC, το Δημοτικό Κέντρο Τεχνών Λευκωσίας, όπου φιλοξενούνται εκθέσεις μοντέρνας τέχνης. Στεγάζεται στο κτίριο της Παλιάς Ηλεκτρικής και αξίζει να το δείτε και μόνο για τις εγκαταστάσεις του. Επειτα, γραμμή για το Omerye χαμάμ, ένα πέτρινο οθωμανικό κτίσμα καλοδιατηρημένο και γι’ αυτό άλλωστε βραβευμένο από την Europa Nostra, το οποίο ευτυχώς είναι ανοιχτό (Τρίτη-Τετάρτη και Σάββατο-Κυριακή η σύνθεση των ατόμων είναι μεικτή, Πέμπτη η είσοδος επιτρέπεται μόνο σε γυναίκες, Παρασκευή μόνο σε άντρες). Συνεχίζουμε προς την πλατεία Φανερωμένης. Υπάρχουν πολλά μαγαζιά για καφέ ή ποτό, οι Κύπριοι φίλοι μας όμως μας έχουν συστήσει τον Ματθαίο για να δοκιμάσουμε «αφέλια με πούλλες» (κομμάτια χοιρινού με μικρό κολοκάσι), «χωστές αυγολέμονο» (είδος αγριόχορτων) και «κουπέπια» (μοιάζουν με ντολμαδάκια). Στη διάρκεια του γεύματος ακούμε τον χότζα να καλεί τους πιστούς στην άλλη πλευρά της πράσινης γραμμής, και είναι η πρώτη φορά που συνειδητοποιούμε πόσο κοντά στην κατεχόμενη Λευκωσία βρισκόμαστε.
ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΟ ΑΠΕΡΙΤΙΦ
Βόλτα στους κεντρικούς πεζόδρομους Λήδρας και Ονασαγόρου, όταν πέσει λίγο ο ήλιος. Κόσμος, κίνηση, εμπορικά μαγαζιά, καφέ, φαστ φουντ, όλα μαζί, μπερδεμένα και με πολλή βαβούρα. Στο τέρμα της Λήδρας βρίσκεται ένα από τα «τσεκ πόιντ», τα σημεία που ελέγχουν την κίνηση ανάμεσα στην ελεύθερη και την κατεχόμενη Λευκωσία. Το μόνο που χρειάζεται για να περάσει κανείς στο βόρειο κομμάτι της πόλης είναι επίδειξη διαβατηρίου.
7 μ.μ. Ο τελευταίος καφές της ημέρας (ή το πρώτο ποτό της νύχτας) μας βρίσκει στο Χαράτσι, ένα καφενείο πάνω στην πράσινη γραμμή, στην οδό Λιδίνης. Μέσα ο χώρος είναι μικρός, αλλά έξω έχει άπλα και λίγα τραπεζάκια. Σε απόσταση ενός μέτρου από το σημείο όπου καθόμαστε, μια διπλή σειρά από βαρέλια οριοθετεί την κυπριακή πρωτεύουσα από τη νεκρή ζώνη (buffer zone) του ΟΗΕ. Για εμάς που ερχόμαστε πρώτη φορά στη Λευκωσία, το να δοκιμάζουμε Κουμανταρία και μπράντι σάουαρ με φόντο τα βαρέλια της νεκρής ζώνης είναι σοκαριστικό. Για τους ντόπιους όμως έχει γίνει τρόπος ζωής εδώ και καιρό. Η Κουμανταρία, λοιπόν, είναι γλυκό κρασί σαν λικέρ και το μπράντι σάουαρ είναι γνωστό ως το «κυπριακό κοκτέιλ» (παρασκευάζεται με μπράντι, σπιτική λεμονάδα, σταγόνες ανγκοστούρα, σόδα και πάγο).
ΔΕΙΠΝΟ ΜΕ ΤΟΥΣ LOCALS
Βραδινό στο χέρι από το Avo’s, ένα αρμένικο μαγαζί της Ονασαγόρου, με μια μεγάλη ουρά που περιμένει στο πλάι του πάγκου, σαν κι εμάς, για να παραγγείλει αρμένικα και κυπριακά εδέσματα: λαχματζούν (1,30 ευρώ), χαλουμωτή (πίτα με χαλούμι, 1 ευρώ), κούπες με κιμά (1 ευρώ), σουβλάκι σε αρμένικη πίτα (2 ευρώ), χατσαπούρι (πίτα με χαλούμι και τυρί αναρή στα 1,30 ευρώ) και άλλα πολλά και νόστιμα.
2η ημέρα
BRUNCH ΚΑΙ ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ
Ξεκίνημα της δεύτερης ημέρας σε ένα από τα «μπραντσάδικα» (έτσι τα αποκαλούν όλοι οι Κύπριοι) της Λευκωσίας. Το The Boys είναι ένα όμορφο μαγαζί της Θεμιστοκλή Δέρβη, το οποίο σερβίρει πρωινά για κάθε λιχούδη: τηγανίτες με μπανάνα και maple syrup, The Boy’s Own Omelet (με μαϊντανό, κόλιαντρο, γαλοπούλα, τσένταρ), The Full Monty (τηγανητά αυγά σε ψωμί του τοστ, σος bearnaise, μπέικον, ψητό χαλούμι, λουκάνικα, baked beans, τοματίνια), φρούτα, καφέ και τσάι, μεταξύ άλλων.
11 π.μ. Πέντε λεπτά με τα πόδια από το μπραντσάδικο βρίσκεται η Λεβέντειος Πινακοθήκη. Στεγάζεται σε ένα από τα πιο εντυπωσιακά μοντέρνα κτίρια της Λευκωσίας και διαθέτει τρεις μόνιμες συλλογές (Παρισιού, ελληνική, κυπριακή) και μία προσωρινή έκθεση («Ghika, Craxton, Leigh Fermor – Η Γοητεία της Ζωής στην Ελλάδα», έως τις 22/5). Δυστυχώς δεν προλαβαίνουμε να δούμε πολλά, καθώς περιηγούμαστε όμως μένουμε να παρατηρούμε έργα όπως τον «Παπά του Χωριού» του Γ. Γεωργίου, έναν μακρόστενο πίνακα που απεικονίζει έναν ιερέα σε ροζ φόντο, με καρτερικό ύφος και χέρια κολλημένα στο σώμα – μια θρησκευτική λαϊκή φιγούρα της παλιάς Κύπρου.
12 μ. Περπατώντας προς το ιστορικό κέντρο της πόλης, περνάμε από την πλατεία Ελευθερίας, η ανάπλαση της οποίας –σε σχέδια της εκλιπούσας Ιρακινοβρετανής αρχιτεκτόνισσας Zaha Hadid– έχει καθυστερήσει χρόνια, δημιουργώντας εκνευρισμό σε οδηγούς και πεζούς. Συνεχίζουμε με κατεύθυνση προς τον Πύργο Σιακόλα, Λήδρας και Αρσινόης, στον 11ο όροφο του οποίου βρίσκεται το Μουσείο-Παρατηρητήριο Λήδρα. Αξίζει να κάνετε μια στάση εδώ για μια πανοραμική άποψη της Λευκωσίας, η οποία από ψηλά δεν δείχνει μια διχοτομημένη πόλη. Στις οθόνες αφής του μουσείου υπάρχουν φωτογραφίες και πληροφορίες για διάφορα μνημεία της κατεχόμενης Λευκωσίας, όπως είναι το Μπουγιούκ Χαν (Μεγάλο Χάνι), ο καθεδρικός της Αγίας Σοφίας (σημερινό τέμενος Σελιμιέ), ο ναός Αγίου Νικολάου (Μπετεστάν) και η εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης.
1 μ.μ. Κατεβαίνουμε τους έντεκα ορόφους του πύργου, βγαίνουμε στη Λήδρας και γρήγορα φτάνουμε στο τσεκ πόιντ προς το κατεχόμενο κομμάτι της Λευκωσίας, στο οποίο μπαίνουμε χωρίς καθυστερήσεις, δείχνοντας απλώς διαβατήριο. Μοιάζει αρκετά με την ελληνοκυπριακή πλευρά σε εικόνες και θορύβους, με τη διαφορά ότι εδώ το ρολόι σαν να έχει σταματήσει μερικές δεκαετίες πίσω. Ειδικά στην αρχή, έχω την αίσθηση ότι δεν βρίσκομαι σε αστικό χώρο αλλά σε ένα μεγάλο παζάρι. Παρ’ όλα αυτά, το μέρος είναι πολύ πιο τουριστικό απ’ ό,τι φανταζόμουν, με μπιχλιμπίδια και σουβενίρ σε τιμές αν όχι υψηλές, σίγουρα ούτε χαμηλές: κούπες 8 ευρώ, μαντίλια παραλίας, εισαγόμενα από την Κωνσταντινούπολη, 12 ευρώ. Οι μαγαζάτορες πωλούν ακόμα και σουβέρ όπου απεικονίζονται σε ασπρόμαυρο φόντο η Αμμόχωστος και η Κερύνεια ή αυτοσχέδιες καρτ ποστάλ, φτιαγμένες από χαρτόνι πάνω στο οποίο έχουν κολλήσει απλώς κανονικές φωτογραφίες. Φεύγοντας από τα τουριστικά μαγαζιά, κάνουμε μια βόλτα στα μνημεία, την ιστορία των οποίων είχαμε διαβάσει στο Παρατηρητήριο Λήδρα. Κάποια από αυτά είναι πραγματικά εντυπωσιακά, όπως η Αγία Αικατερίνη, κτίσμα του
14ου αιώνα, που στην πορεία του χρόνου απέκτησε έναν –εντελώς παράταιρο με τη γοτθική φυσιογνωμία της– μιναρέ.
ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ
Φεύγουμε από την κατεχόμενη και επιστρέφουμε στην ελληνοκυπριακή Λευκωσία, στη Λήδρας και στα γύρω στενά. Στην οδό Πύθωνος, τον δρόμο με το μεγάλο γκράφιτι, γίνεται χαμός. Στη γειτονιά υπάρχουν άπειρες επιλογές εστιατορίων, αλλά αυτό που μας συστήνουν οι περισσότεροι είναι το The Gym Concept, ένα gastro-bar που στεγάζεται σε ένα πολύ όμορφο κτίριο με μια παραδεισένια μικρή αυλή. Είναι λίγο ενοχλητική η φασαρία και πολύς ο κόσμος που προσελκύει το καλό όνομα του μαγαζιού, το οποίο πράγματι είναι ωραίο στέκι – τα μεσημέρια σερβίρει πιάτα όπως σούπα μανιταριού και burger γαλοπούλας με πέστο βασιλικού.
ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΟ SHOPPING
Η Λευκωσία μάς έχει δώσει ήδη πάρα πολλές εικόνες και τροφή για σκέψη – έχουμε δει τις φωτεινές και τις κάθε άλλο παρά ανάλαφρες όψεις της. Κάπου ανάμεσα όμως δεν παύει να κυλάει η καθημερινότητα των ανθρώπων που ζουν, εργάζονται και εκφράζονται δημιουργικά στην πόλη. Δύο νέοι δημιουργοί-επιχειρηματίες της Λευκωσίας που ξεχωρίζουν είναι ο Γιώργος Lash και η Χρύσα Γρηγορίου. Ο Γιώργος έχει το κατάστημα Lash Dolls και κατασκευάζει χειροποίητες κούκλες, δημιουργώντας, συχνά κατά παραγγελία, διάσημα ή αγαπημένα πρόσωπα (για παράδειγμα, η celebrity doll με τη μεγαλύτερη ζήτηση είναι αυτή της Φρίντα Κάλο). Τη Χρύσα θα τη βρείτε στο Floricienta Iuvenalis, ένα μαγαζί που διεγείρει την όσφρηση και πουλάει έλαια, αρώματα και χειροποίητα καλλυντικά, όπως είναι το body butter «Roza», το λάδι για μασάζ «Erotic» (από μαροκινό τριαντάφυλλο) και τα βιβλικά αρώματα «Labdanum», «Smyrna», «Frankincense».
TΕΛΕΥΤΑΙΟ ΠΟΤΟ
Ηρθε η ώρα του αποχαιρετισμού. Μια πόλη την αποχωρίζεσαι ευκολότερα αν τη διασχίσεις μια τελευταία φορά. Πώς ξεκινάει κανείς; Με Πρόζακ, έναν καφενέ με αντικαταθλιπτικές ιδιότητες, όνομα και πράμα, που σερβίρει Στέλλα Κανέλα (ζεστή λεμονάδα με κανέλα) και Κολντ Τσιόκολεϊτ. Είναι ένα από τα πιο ζεστά και καλόγουστα μαγαζιά που είδαμε στη Λευκωσία και γενικώς δεν χάνεται με τίποτα. Για τη συνέχεια, υπάρχουν ακόμα πολλές επιλογές: το Skinny Fox (bar-restaurant με έντονη διακόσμηση, πορφυρούς τοίχους με λουλούδια και πολλές λάμπες), το Lost + Found Drinkery (για δύο χρονιές, 2015 και 2016, μπήκε στη λίστα με τα 50 καλύτερα μπαρ στον κόσμο, όπως τα ψήφισε το περιοδικό «Drinks International»), το Granazi Art Space (ατμοσφαιρικό μπαράκι σε έναν ήσυχο δρόμο, όπου μόνο μπαρ δεν περιμένεις να συναντήσεις). Αυτά και… αντίο.
Αποστολή με μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείουBlogThis!Μοιραστείτε το στο TwitterΜοιραστείτε το στο FacebookΚοινοποίηση στο Pinterest
