«Τα ΚΑΠΗ είναι ένας καταξιωμένος θεσμός που έχει προσφέρει ώρες χαράς και ανακούφισης στους ηλικιωμένους, ενώ έχει απαλλάξει την κοινωνία και την πολιτεία από σοβαρά προβλήματα . Όμως, μετά από 40 χρόνια λειτουργίας χρειάζεται επανασχεδιασμό και τοποθέτηση σε νέες βάσεις».
Αυτό ήταν το συμπέρασμα της ημερίδας που οργανώθηκε την Πέμπτη 21 Νοεμβρίου από το τμήμα ΚΑΠΗ της Διεύθυνσης Κοινωνικής Μέριμνας του δήμου Χαλανδρίου, με συμμετοχή εργαζόμενων, φοιτητών και εισηγητών από δεκάδες δήμους της Περιφέρειας Αττικής.
Κάνοντας μια ανασκόπηση στο θεσμό οι ομιλητές/τριες αναφέρθηκαν στις προσπάθειες της καθηγήτριας Χριστίνας Βάγια, της προϊσταμένης της διεύθυνσης ηλικιωμένων του υπουργείου Υγείας – Πρόνοιας Έφης Γεωργιάδη και της κοινωνικής λειτουργού (αργότερα διδάσκουσα Κοινωνικής Εργασίας) Άννας Αμηρά, οι οποίες μετά από επισταμένη διερεύνηση κατέληξαν στην ανάγκη για ίδρυση δομών Ανοιχτής Φροντίδας για τους ηλικιωμένους.
Πράγματι το όραμα αυτό δικαιώθηκε, με τις ευκαιρίες που προσφέρουν τα ΚΑΠΗ στους ηλικιωμένους για κοινωνική συναναστροφή, διασκέδαση, πνευματική ανάπτυξη, ψυχική ικανοποίηση, προληπτικές εξετάσεις και δια βίου μάθηση. Τα ΚΑΠΗ συντελούν και στην κοινωνική συνοχή ενώνοντας δομές και φορείς, συχνά και ηλικιακές κατηγορίες για την επίτευξη του κοινού στόχου, δηλαδή την ευημερία στην Τρίτη Ηλικία.
Την ίδια ώρα η πολιτεία εξοικονομεί πόρους από τη λειτουργία δομών κλειστής φροντίδας (όπως τα γηροκομεία) καθώς και από δαπάνες για φαρμακευτική ή νοσοκομειακή περίθαλψη. Αυτές είναι μερικές από τις διαπιστώσεις που ακούστηκαν στην διάρκεια της ημερίδας.
Στον 21ο αιώνα ωστόσο ο πληθυσμός γερνάει, οι ηλικιωμένοι αυξάνονται με ταχείς ρυθμούς, οι οικογένειες απομακρύνονται, οι ανθρώπινες σχέσεις αμβλύνονται, τα δίκτυα αλληλεγγύης χαλαρώνουν, ενώ η κρίση έφερε οπισθοδρόμηση σε πολλούς τομείς όπως φτώχεια, εγκατάλειψη, κακοποίηση, απομόνωση.
«Οι ηλικιωμένοι καθίστανται πλέον ευάλωτοι, λόγω της κακής οικονομικής κατάστασης, της έλλειψης ασφαλιστικής κάλυψης, του αστικού τρόπου ζωής, της αδυναμίας φροντίδας από το οικογενειακό περιβάλλον και των αναμενόμενων προβλημάτων υγείας», επεσήμανε η κοινωνική λειτουργός Μαρία Ζήση MSc, υποψήφια διδάκτωρ του πανεπιστημίου Πελοποννήσου.
Τα προγράμματα που λειτουργούν σε πολλά ΚΑΠΗ στηρίζονται στο φιλότιμο των εργαζόμενων, καθώς πολλές ειδικότητες έχουν καταργηθεί (λόγω των μνημονικών δεσμεύσεων) και άλλες δεν ενεργοποιήθηκαν ποτέ. Συχνά δε η διαχείριση της τρίτης ηλικίας αποτελεί αντικείμενο εμπορίου και κερδοφορίας. Όμως ένα καλό δημόσιο σύστημα είναι ταυτόχρονα και σημείο αναφοράς για τον ιδιωτικό τομέα. Με αυτά τα δεδομένα ο ΣΚΛΕ πήρε την πρωτοβουλία να συγκροτήσει διεπιστημονική ομάδα για τη λειτουργία των ΚΑΠΗ που κατέληξε στις προδιαγραφές που θα πρέπει να έχουν τα ΚΑΠΗ μέλλον.
Μεταξύ άλλων η ομάδα προτείνει τη διεξαγωγή ερευνών για τον εντοπισμό των σύγχρονων αναγκών των ηλικιωμένων, αλλά με σημείο αναφοράς όλον τον πληθυσμό, την ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας, την καθιέρωση της τηλεϊατρικής, την διάδοση του προγράμματος Βοήθεια στο σπίτι, την εξασφάλιση περισσότερων πόρων και επάρκεια προσωπικού με διάφορες ειδικότητες, αλλά και την καταλληλότητα των κτηρίων.
Για τις περιπτώσεις που οι ηλικιωμένοι δεν μπορούν να διαμένουν σε δικό τους περιβάλλον, η ομάδα προτείνει τη δημιουργία εξειδικευμένων στεγών, προστατευμένων διαμερισμάτων , ακόμα και την αναδοχή.
«Η ενεργός γήρανση και η δυνατότητα αυτονομίας, επιλογής και κοινωνικής συμμετοχής είναι ζήτημα αξιοπρέπειας» τόνισε η καθηγήτρια Κοινωνικής Ψυχολογίας Ελένη Μαυρογένη. «Είναι δικαίωμα καθενός και καθεμίας να αποφασίζει πώς θα γεράσει», συμπλήρωσε.
«Το γεγονός ότι πλέον υπάρχουν 450 Κέντρα Ανοικτής Προστασίας Ηλικιωμένων στη χώρα μας αποδεικνύει ότι ο θεσμός αγκαλιάζεται από γενιά σε γενιά γι’ αυτό και πρέπει να ενισχυθεί σε προσωπικό και πόρους», επεσήμανε η πρόεδρος του Συνδέσμου Κοινωνικών Λειτουργών Ελλάδας (ΣΚΛΕ) Τριανταφυλλιά Αθανασίου.
«Η κοινωνία μας χρειάζεται επενδύσεις στις ανθρώπινες σχέσεις κατέληξε η καθηγήτρια Κοινωνικής Εργασίας Μπαϊτζάρ Γαζεριάν.
Η κοινωνιολόγος-ερευνήτρια Λιζ Μεσθεναίου ανέφερε ότι η οργάνωση 50+ έχει δημιουργήσει μια Ηλεκτρονική Βιβλιοθήκη, στην οποία μπορεί κάθε ενδιαφερόμενος/η να αναζητήσει πληροφορίες για την Τρίτη Ηλικία, στη διεύθυνση www.gerolib.gr
Αξιοσημείωτη ήταν η αναφορά της φυσικοθεραπεύτριας Θεοδώρας Αναπλιώτη, η οποία μετά από έρευνα (με 200 ερωτηματολόγια) που πραγματοποίησε στο πλαίσιο μεταπτυχιακής εργασίας ανάμεσα σε μέλη των ΚΑΠΗ Χαλανδρίου και Αιγάλεω διαπιστώθηκε ότι με οριακή διαφορά 0,050 οι ηλικιωμένοι του Χαλανδρίου έχουν καλύτερη ψυχική υγεία. Οι δείκτες όμως που επηρεάζουν το επίπεδο αυτό έχουν να κάνουν με την ηλικία, το φύλο, το βάρος, το κάπνισμα την οικογενειακή κατάσταση και το μορφωτικό επίπεδο.
Εκ μέρους της δημοτικής αρχής Χαλανδρίου, η εντεταλμένη δημοτική σύμβουλος Ευγενία Κατούφα υπογράμμισε ότι στο Χαλάνδρι η αύξηση πόρων για τις ανάγκες των ηλικιωμένων με έμφαση στον πολιτισμό και την παιδεία έφερε και περισσότερους συμπολίτες μας στα ΚΑΠΗ.
Την ημερίδα τίμησε με την παρουσία της η αντιπεριφερειάρχης Βορείου Τομέα Λουκία Κεφαλογιάννη, η οποία στον σύντομο χαιρετισμό της ανέφερε πως «τα Κέντρα Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων δεν παρέχουν μόνο φροντίδα και ελπίδα, αλλά αποτελούν διέξοδο και αγαπημένη συνήθεια της Τρίτης Ηλικίας στις μέρες μας. Για τον λόγο αυτό χρειάζονται τη στήριξη όλων μας, ώστε να εξασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή ποιότητα παροχών».
Την ημερίδα τίμησαν με την παρουσία τους ο εντεταλμένος δημοτικός σύμβουλος Γιάννης Λαδόπουλος και ο επικεφαλής της παράταξης «Χαλάνδρι Ορίζοντας 2023», Μάνος Κρανίδης.
