Ο εορτασμός της Πρωτοχρονιάς είναι μία από τις αρχαιότερες γιορτές και αντιπροσωπεύει το ξεκίνημα του νέου έτους και την αρχή για μίας νέας ζωής.
Η Ελλάδα έχει τις δικές της παραδόσεις για τους εορτασμούς της παραμονής της Πρωτοχρονιάς που περνούν από γενιά σε γενιά. Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι φεύγοντας ο παλιός χρόνος παίρνει μαζί του κι ότι κακό είχε και περιμένουν να έρθει ο νέος με τα δώρα του.
Τα περισσότερα από τα πρωτοχρονιάτικα έθιμα έχουν να κάνουν με την τύχη όπως είναι το ποδαρικό, το ρόδι και η χαρτοπαιξία ακόμα και με το συγκεκριμένο φαγητό. Κάθε περιοχή της χώρας μας έχει επιπλέον τα μοναδικά δικά της.
Τα Πρωτοχρονιάτικα Κάλαντα
Τα Πρωτοχρονιάτικα Κάλαντα ψάλλοντε κυρίως από τα παιδιά στις 31 Δεκεμβρίου. Τα παιδιά πηγαίνουν είτε μόνα τους το καθένα είτε σε ομάδα, σε οικίες, καταστήματα, δημόσιους χώρους με τη συνοδεία του πατροπαράδοτου σιδερένιου τριγώνου, αλλά και άλλων μουσικών οργάνων από νωρίς το πρωί μέχρι το μεσημέρι. Τα παιδιά ρωτούν συνήθως «Να τα πούμε;» και περιμένουν την απάντηση «Να τα πείτε» τελειώνοντας με την Ευχή (Και του Χρόνου. Χρόνια Πολλά.) Μετά ο νοικοκύρης του σπιτιού ανταμοίβει τα παιδιά με κάποιο χρηματικό ποσό.
Βασιλόπιτα
H βασιλόπιτα είναι η πίτα σύμβολο της Πρωτοχρονιάς και συνδέεται με την εορτή του Αγίου Βασιλείου, από τον οποίο πήρε το όνομά της . Μέσα στο ζυμάρι τοποθετείται ένα νόμισμα, που όποιος το βρει κατά το μοίρασμα της βασιλόπιτας στο κομμάτι του θα είναι και ο τυχερός της χρονιάς.
Ο Άγιος Βασίλειος ήταν επίσκοπος της Καισάρειας όταν ο έπαρχος της Καππαδοκίας παραμονή της Πρωτοχρονιάς πήγε να εισπράξει φόρους με πολύ άγριες διαθέσεις. Οι κάτοικοι φοβήθηκαν έτρεξαν και ζήτησαν την προστασία του επισκόπου τους. Εκείνος αφού προσευχήθηκε τους είπε να συγκεντρώσουν ότι πολύτιμα αντικείμενα είχαν για να τα προσφέρουν στον έπαρχο. Ο Άγιος Βασίλειος όταν ο έπαρχος ήρθε μπήκε μπροστά και με την βοήθεια του Θεού τον έπεισε να φύγει χωρίς να πάρει τίποτε.. Επειδή η επιστροφή των αντικειμένων στους κατόχους τους ήταν πρακτικά αδύνατη, με συμβουλή του αγίου ζυμώθηκαν πλακούντια (μικρές πίτες) και μέσα σ’ αυτούς τοποθετήθηκε από ένα πολύτιμο αντικείμενο. Έγινε η διανομή και σαν από θαύμα έτυχε στον καθένα ότι είχε δώσει. Από τότε λέει η παράδοση να κάνουμε στη γιορτή του Αγίου Βασιλείου πίτες τοποθετώντας μέσα της νομίσματα.
Τρώνε γαλοπούλα ή χοιρινό κρέας
Στην Ελλάδα το παραδοσιακό φαγητό για την Πρωτοχρονιά ήταν το χοιρινό κρέας, όπως και για τα Χριστούγεννα . Συγκεκριμένα ξεχωριστή θέση στο ελληνικό χριστουγεννιάτικο τραπέζι κατείχε το κρέας και ιδιαίτερα το χοιρινό. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα παλαιότερα χρόνια το κρέας αποτελούσε «είδος πολυτελείας», το οποίο καταναλωνόταν στις γιορτές. Η εισβολή ξένων προτύπων και οι αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων συντέλεσαν ώστε οι Έλληνες να αλλάξουν συνήθειες. Η σφαγή και η κατανάλωση του χοιρινού την Πρωτοχρονιά είναι έθιμο το οποίο έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα, μιας και οι γεωργοί θυσίαζαν τα χοιρινά στον Κρόνο και στη θεά Δήμητρα για την προαγωγή της ευφορίας και της ευκαρπίας της γης και τον εξαγνισμό του ίδιου του σπιτικού από το κακό και τα δαιμόνια όλου του χρόνου.
Η γαλοπούλα, ως βασικό φαγητό την ημέρα της Πρωτοχρονιάς, ήρθε στην Ελλάδα από τη Βόρεια Ευρώπη. Το νόστιμο κρέας της και το γεγονός πως ήταν προσιτές στην τιμή και ταυτόχρονα αρκετά μεγάλες ώστε να φάει ολόκληρη οικογένεια αλλά και πως τα άλλα ζώα, όπως οι αγελάδες , ήταν πιο πολύ χρήσιμες ζωντανές για να παράγουν γάλα ή τα κοτόπουλα που έκαναν αυγά κατέστησε την γαλοπούλα ως ένα δημοφιλές Πρωτοχρονιάτικο γεύμα .
Το Ποδαρικό
Οι Έλληνες δίνουν μεγάλη προσοχή για το ποιος θα μπει πρώτος στο σπίτι τους τον καινούριο χρόνο, όπως χαρακτηριστικά λένε ποιος θα τους κάνει ποδαρικό. Προσπαθούν να βρουν κάποιον που τον θεωρούν καλότυχο και γουρλή. Συνήθως αυτός ο κάποιος είναι ένα μικρό παιδί γιατί όπως λένε τα παιδιά είναι αθώα και στην καρδιά τους δεν υπάρχει η κακία.
Δοκιμάζουν την τύχη τους «Χαρτοπαιξία, Λαχεία»
Οι Έλληνες τις μέρες της Πρωτοχρονιάς τους αρέσει να δοκιμάζουν την τύχη τους. Συγκεκριμένα έχει γίνει έθιμο και μάλιστα αγαπημένο να παίζουν χαρτιά σε καφενεία, λέσχες και σπίτια. Το βράδυ της Παραμονής της Πρωτοχρονιάς περιμένοντας την αλλαγή του χρόνου μαζεύονται στα σπίτια για να παίξουν χαρτιά « κυρίως παίζουν τριανταμία» όπως υπαγορεύει το έθιμο. Παράλληλα τα Λαχεία τις ημέρες αυτές έχουν την τιμητική τους αφού οι Έλληνες τα αγοράζουν λέγοντας χαρακτηριστικά « μια φορά το χρόνο έτσι για το καλό».
Το ρόδι
Το φθινόπωρο οι Έλληνες κρεμούσαν στο κάθε σπίτι ένα ρόδι καθώς είναι σύμβολο αφθονίας, γονιμότητας και καλής τύχης. Την Πρωτοχρονιά μετά τη Μεγάλη Λειτουργία επιστρέφοντας από την εκκλησία ο νοικοκύρης μπαίνει μέσα στο σπίτι με το δεξί πόδι και το πετάει με δύναμη, ( πλέον το βάζουν μέσα σε σακουλάκι), πίσω από την πόρτα για να σπάσει σε χίλια κομμάτια και φωνάζει : «Χρόνια Πολλά! Ευτυχισμένος ο καινούριος χρόνος». Έτσι πιστεύουν πως ο καινούργιος χρόνος θα τα φέρει όλα δεξιά, καλότυχα στην ζωή της οικογένειας. Παλαιότερα όταν ο νοικοκύρης την Πρωτοχρονιά μετά τη Μεγάλη Λειτουργία επιστρέφοντας από την εκκλησία άνοιγε την πόρτα του σπιτιού και έσπαγε το ρόδι στην εξώπορτα. Όταν αυτό διαλυόταν τα σποράκια του εκσφενδονίζονταν σε όλο το σπίτι . Τα παιδιά τότε έτρεχαν και τα μάζευαν. Όσα πιο πολλά έβρισκαν τόσες θα ήταν και οι λύρες που θα έμπαιναν στο σπιτικό τους κατά την διάρκεια του νέου χρόνου.
Κρεμούν κρεμμύδες
Οι Έλληνες κρεμούν κρεμμύδες στα σπίτια τους πιστεύοντας πως θα τους φέρει καλοτυχιά και θα διώξει την γλωσσοφαγιά και το κακό το μάτι από το σπιτικό τους . Είναι αρχαίο έθιμο για την καλοτυχία που αναφέρεται στα ιστορικά κείμενα από τον 6 ο αιώνα π.Χ.
Πιστεύετε πως είναι μαγικό και θεραπευτικό φυτό και είναι συνδεδεμένο με την γονιμότητα αιώνες τώρα στην χώρα μας. Μάλιστα στην αρχαία Αρκαδία το χρησιμοποιούσαν στην λατρεία του Πάνα για να υποβοηθήσει στην γονιμότητα της Γης και να κρατήσει μακριά τις κακόβουλες δυνάμεις .
Ακόμα και στις μέρες μας πολλοί λένε ότι για να εξαγνίσεις ένα χώρο αρκεί να κάνεις ένα γύρω κρατώντας μια αγριοκρεμμύδα.
