Άρθρο του Βαγγέλης Χωραφάς διευθυντή του geoeurope με τίτλο «Εάλω η Πόλις;». Η Κωνσταντινούπολη έπεσε στις 29 Μαΐου 1453. Αυτή η πτώση άλλαξε την ιστορία και τους γεωπολιτικούς συσχετισμούς της περιοχής για τους επόμενους αιώνες…
Σας παραθέτουμε το άρθρο:
«Η Κωνσταντινούπολη έπεσε στις 29 Μαΐου 1453. Αυτή η πτώση άλλαξε την ιστορία και τους γεωπολιτικούς συσχετισμούς της περιοχής για τους επόμενους αιώνες.
Για περισσότερα από χίλια χρόνια η Κωνσταντινούπολη ήταν η πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και εκτός από το όνομά της ήταν γνωστή και ως Νέα Ρώμη, Δεύτερη Ρώμη, Βασιλεύουσα κ.λπ.
Με το πέρασμα των χρόνων, η Κωνσταντινούπολη μετατράπηκε σε ιερή πρωτεύουσα. Η Κωνσταντινούπολη ως η «Άλλη Ρώμη» εμπλούτισε την ταυτότητά της μέσα από την αντίθεση με την αρχαία, αυτοκρατορική και παγανιστική Ρώμη. Αυτή η αποσύνδεση της Κωνσταντινούπολης από τη Ρώμη, συνοδεύτηκε με τη σταδιακή σύνδεση της Κωνσταντινούπολης με την Ιερουσαλήμ.
Η Κωνσταντινούπολη συνδέθηκε με την Επουράνια Ιερουσαλήμ πνευματικά και φυσικά, καθώς οι Βυζαντινοί μετέφεραν στην πόλη τα περισσότερα ιερά λείψανα από την Ιερουσαλήμ. Ωστόσο, ο Μέγας Κωνσταντίνος μέσα από τις παρεμβάσείς του τον 4ο αιώνα που οδήγησαν στην ονομασία της περιοχής ως Άγιοι Τόποι, διαμόρφωσε μία νέα δυναμική πραγματικότητα στην Παλαιστίνη. Η Νέα Ιερουσαλήμ που διαμόρφωσε δεν θα μπορούσε να έχει τίποτα κοινό, σε επίπεδο θρησκευτικό, πολιτισμικό και πολεοδομικό, με την ιουδαϊκή Ιερουσαλήμ των βασιλέων Δαβίδ και Σολομώντα και την εθνική Αιλία Καπιτωλίνα του αυτοκράτορα Αδριανού. Αργότερα και η ίδια η Κωνσταντινούπολη θα αποκτήσει το όνομα Νέα Ιερουσαλήμ.
Το δίδυμο της Ιερουσαλήμ και της Κωνσταντινούπολης ως ιερών πόλεων, βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της παγκόσμιας ιστορίας για πολλούς αιώνες. Οι δύο πόλεις συσσωρεύσαν γεωθρησκευτικό και γεωπολιτισμικό βάρος που ξεπερνούσε το αντίστοιχο γεωπολιτικό τους. Με τα δεδομένα αυτά, όταν κατακτήθηκαν οι δύο πόλεις από τους μουσουλμάνους, μπορεί να άλλαξε το γεωπολιτικό τους status, αλλά όχι το αντίστοιχο γεωθρησκευτικό και γεωπολιτισμικό.
Η Κωνσταντινούπολη σε επίπεδο πολιτικό και πνευματικό απετέλεσε το πρότυπο για τις αναδυόμενες πρωτεύουσες, και όχι μόνο, της Ανατολικής Ευρώπης, ιδίως της Ρωσίας, της Σερβίας και της Βουλγαρίας, με τις οποίες αναπτύχθηκαν ισχυροί γεωθρησκευτικοί δεσμοί.
Η πτώση της Κωνσταντινούπολης δημιούργησε ένα κενό. Οι Οθωμανοί Τούρκοι θέλησαν να γεμίσουν αυτό το κενό και να εμφανιστούν ως οι νέοι Ρωμαίοι αυτοκράτορες. Ο Μωάμεθ ο Πορθητής, μετά την Κωνσταντινούπολη σχεδίαζε να καταλάβει και τη Ρώμη για να ολοκληρώσει τη συνέχεια μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Αυτή αποτελούσε μία μεγάλη φιλοδοξία, προϋπόθεση της οποίας ήταν η ενσωμάτωση της Κωνσταντινούπολης στη νέα αυτοκρατορία. Η Κωνσταντινούπολη αναδείχτηκε σε κέντρο εξουσίας, πολιτικής και οικονομικής, αλλά μέχρις εκεί. Η πνευματικότητα και το γεωθρησκευτικό βάρος της πόλης, δεν έγινε δυνατόν να ενσωματωθούν στην οθωμανική πραγματικότητα.
Αλλά και η Ρωσία άρχισε να σκέπτεται το ενδεχόμενο μετατροπής της Μόσχας στην Τρίτη Ρώμη, μία ιδέα που διήρκεσε αιώνες, αλλά δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει αποτελεσματικά όσο υπήρχε η Κωνσταντινούπολη. Επομένως, η επανάκτηση της Κωνσταντινούπολης –του Tsargrad-από τους μουσουλμάνους αναδείχθηκε σε ακρογωνιαίο λίθο της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Παρόμοιες σκέψεις έκανε αργότερα και ο Ναπολέων, ο οποίος αρνούνταν να συμβιβαστεί με τους Ρώσους για το θέμα της κατάκτησης της Κωνσταντινούπολης.
Οι Οθωμανοί Τούρκοι κατάφεραν να κατακτήσουν την Κωνσταντινούπολη και να δημιουργήσουν ένα γεωπολιτικό τετελεσμένο, αλλά δεν κατάφεραν να την ενσωματώσουν γωεθρησκευτικά και γεωπολιτισμικά. Η Κωνσταντινούπολη για τον μουσουλμανικό κόσμο δεν έχει την ίδια πνευματική βαρύτητα με τη Μέκκα, τη Μεδίνα ή την Ιερουσαλήμ.
Η Κωνσταντινούπολη, η Ρώμη (το Βατικανό) και στο ποσοστό που της αντιστοιχεί η Ιερουσαλήμ, εξακολουθούν να παραμένουν πόλεις με ιδιαίτερο πνευματικό βάρος για τον Χριστιανισμό και τα διάφορα ρεύματα του. Και όσο οι θρησκείες θα εξακολουθούν να διαμορφώνουν σε μεγάλο μέρος, τις παγκόσμιες ισορροπίες, αυτή η πραγματικότητα δεν πρόκειται να αλλάξει.
Τα δεδομένα αυτά, θέλησε να αλλάξει το τωρινό καθεστώς στην Τουρκία. Ο Ταγίπ Ερντογάν, με τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί, θέλησε να ξεκινήσει μία διαδικασία που θα μετέτρεπε την Κωνσταντινούπολη σε πόλη με ειδικό θρησκευτικό βάρος για τον σουνιτικό κόσμο. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος θα πρέπει να ενσωματωθεί γεωπολιτισμικά και γεωθρησκευτικά η Κωνσταντινούπολη στο νέο σχέδιο. Και αυτό δεν πρόκειται να γίνει».
