Φέτος συμπληρώνονται 48 ολόκληρα χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου κατά της δικτατορίας των συνταγματαρχών. H εξέγερση του Πολυτεχνείου στις 17 Νοεμβρίου του 1973 σήμανε την αρχή του τέλους του δικτατορικού καθεστώτος το οποίο είχε στερήσει τις δημοκρατικές ελευθερίες και είχε εξορίσει, φυλακίσει και βασανίσει χιλιάδες ανθρώπους.
Περίπου επτά χρόνια μετά την κατάλυση της δημοκρατίας και την κατάληψη της εξουσίας από τη χούντα των συνταγματαρχών, το Νοέμβριο του 1973 το θέμα της μαζικής αντίδρασης είχε ωριμάσει στο μυαλό του λαού και των φοιτητών . Άλλωστε ήταν μια χρονιά που από τον πρώτο μήνα της επικρατούσε αναβρασμός στα πανεπιστήμια, με κορύφωση την κατάληψη της Νομικής τον Μάρτιο.
H εξέγερση του Πολυτεχνείου στις 17 Νοεμβρίου του 1973 σήμανε την αρχή του τέλους του δικτατορικού καθεστώτος το οποίο είχε στερήσει τις δημοκρατικές ελευθερίες και είχε εξορίσει, φυλακίσει και βασανίσει χιλιάδες ανθρώπους.
Για να κατανοήσουμε όμως τα γεγονότα πρέπει να τα δούμε από την αρχή και με την σειρά που έγιναν σε ένα σύντομο ιστορικό.
Η αντίστροφη μέτρηση ξεκίνησε στις 14 Φεβρουαρίου 1973 που η οργή των φοιτητών κατά της χούντας των συνταγματαρχών ξεχείλισε. Από το πρωί πραγματοποιήθηκαν συνελεύσεις φοιτητών στην Ιατρική και στη Νομική σχολή, η απόφαση είχε παρθεί «δεν πάει άλλο» . Οι φοιτητές της Αθήνας αποφάσισαν να ξεσηκωθούν. Κατά δεκάδες άρχισαν να συγκεντρώνονται στο Πολυτεχνείο. Ταυτόχρονα οι φοιτητές της Νομικής εξέδωσαν ψήφισμα, με το οποίο ζητούσαν την ανάκληση των αποφάσεων της Χούντας για τη διεξαγωγή των φοιτητικών εκλογών, εκδημοκρατισμό των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, αύξηση των δαπανών για την παιδεία στο 20% του προϋπολογισμού και την κατάργηση του Ν.1347, ο οποίος προέβλεπε την υποχρεωτική στράτευση όσων ανέπτυσσαν συνδικαλιστική δράση κατά τη διάρκεια των σπουδών τους.
Όσο περνούσε η μέρα άρχισαν να μαζεύονται ολοένα και περισσότεροι φοιτητές στο Πολυτεχνείο, αλλά και πολίτες που πληροφορήθηκαν το νέο. Η αστυνομία φάνηκε ανίκανη να εμποδίσει την μεγάλη προσέλευση του κόσμου.
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας πάρθηκε η μεγάλη απόφαση για κατάληψη του Πολυτεχνείου. Οι πόρτες έκλεισαν και από τότε άρχισε η οργάνωση της εξέγερσης. Το πρώτο βήμα ήταν η εκλογή Συντονιστικής Επιτροπής, στην οποία μετείχαν 22 φοιτητές και 2 εργάτες, με σκοπό να καθοδηγήσει τον αγώνα. Ταυτόχρονα , δημιουργήθηκαν επιτροπές σε όλες τις σχολές για να οργανώσουν την κατάληψη και την επικοινωνία με την ελληνική κοινωνία.
Η αστυνομία, παραβιάζοντας το πανεπιστημιακό άσυλο, εισήλθε στο χώρο του ιδρύματος, συνέλαβε 11 φοιτητές και τους παρέπεμψε σε δίκη με την κατηγορία της «περιύβρισης αρχής». Οι 8 απο αυτούς καταδικάστηκαν σε διάφορες ποινές, ενώ περίπου 100 άλλοι αναγκάστηκαν να διακόψουν τις σπουδές τους και να ντυθούν στο χακί.
Την άλλη ημέρα μάλιστα τέθηκε σε λειτουργία και ο ραδιοφωνικός σταθμός του Πολυτεχνείου.
Αρχικά ο ραδιοφωνικός σταθμός στήθηκε στο κτίριο του Χημικού και αργότερα στο κτίριο των Μηχανολόγων, με εκφωνητές τη Μαρία Δαμανάκη και τον Δημήτρη Παπαχρήστου. Επιπλέον, στο Πολυτεχνείο εγκαταστάθηκαν πολύγραφοι, που δούλευαν μέρα – νύχτα, για να πληροφορούν τους φοιτητές και τον υπόλοιπο κόσμο για τις αποφάσεις της Συντονιστικής Επιτροπής και των φοιτητικών συνελεύσεων.
Παράλληλα οργανώθηκαν ομάδες φοιτητών, που έγραφαν συνθήματα σε πλακάτ, σε τοίχους, στα τρόλεϊ, στα λεωφορεία και στα ταξί, για να τα γνωρίσουν όλοι οι Αθηναίοι. Στο Πολυτεχνείο οργανώθηκε εστιατόριο και νοσοκομείο, ενώ ομάδες φοιτητών ανέλαβαν την περιφρούρηση του χώρου, ξεχωρίζοντας τους ενθουσιώδεις και δημοκράτες Αθηναίους από τους προβοκάτορες.
Η Σύγκλητος του Ιδρύματος στις 8 το πρωί σε έκτακτη συνεδρίαση που έγινε στα κτίρια του Ζωγράφου, αποφάσισε να στείλει έγγραφο στην κυβέρνηση και να ζητήσει να μη γίνει επέμβαση στο Πολυτεχνείο.
Η πρώτη αντίδραση του δικτατορικού καθεστώτος ήταν να στείλει μυστικούς πράκτορες να ανακατευθούν στο πλήθος που συνέρρεε στο Πολυτεχνείο ενώ ταυτόχρονα ακροβολήσε σκοπευτές στα γύρω κτίρια.
Την Παρασκευή 16 Νοέμβρη η καρδιά της πόλης είχε πάρει φωτιά, και ο κόσμος ήταν ασταμάτητος . Έτσι στήθηκαν οδοφράγματα και πραγματοποιήθηκαν δύο μεγάλες διαδηλώσεις στην Πανεπιστημίου και στη Σταδίου. Το απόγευμα οι διαδηλώσεις συνεχίστηκαν και οι διαδηλωτές αυξήθηκαν κατά πολύ. Η αστυνομία νιώθοντας πως η εξέγερση γιγαντώνονταν, απάντησε με τεθωρακισμένα και πυροβολισμούς. Παράλληλα οι αστυνομικές δυνάμεις επιτέθηκαν εναντίον του πλήθους που ήταν συγκεντρωμένο έξω από το Πολυτεχνείο, με γκλομπς, δακρυγόνα και σφαίρες ντουμ-ντουμ. Γύρω στα μεσάνυχτα παρέμεναν μέσα και γύρω από το κτίριο περίπου 4.000 κόσμου.
Στις 2 έκλεισαν οι πόρτες του Πολυτεχνείου, ενώ εξακολουθούσε να υπάρχει ακόμα λίγος κόσμος απέξω. Στις 3 άρχισαν οι Συνελεύσεις κατά σχολές. Κοντά στο Σταθμό Λαρίσης συγκεντρώθηκαν τρεις μοίρες λοκατζήδων και μία μοίρα αλεξιπτωτιστών από τη Θεσσαλονίκη ενώ τρία άρματα μάχης κατέβηκαν από το Γουδί προς το Πολυτεχνείο.
Στις 3 τα ξημερώματα της 17ης Νοέμβρη το άρμα που βρισκόταν έξω από την κεντρική πύλη έλαβε εντολή να εισβάλει.
Έπεσε πάνω στην πύλη και την έριξε, σκηνή που αποτυπώθηκε στην κάμερα ξένου εικονολήπτη ο οποίος βρισκόταν σε δωμάτιο ξενοδοχείου απέναντι από το κτίριο του Πολυτεχνείου. Ελεύθεροι σκοπευτές της αστυνομίας άνοιξαν πυρ από γειτονικές ταράτσες, ενώ άνδρες της ΚΥΠ καταδίωξαν διαδηλωτές και φοιτητές.
Η αιματηρή επέμβαση αποσταθεροποίησε το καθεστώς με αποτέλεσμα στις 23 Ιουλίου 1974 και μετά την εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο η δικτατορία να καταρρεύσει.
Το Δεκέμβριο του 1975 στη δίκη για τα γεγονότα εκδόθηκε η απόφαση του δικαστηρίου το οποίο κήρυξε ένοχους 20 από τους 32 κατηγορούμενους, ενώ αθώωσε άλλους 12. Οι μεγαλύτερες ποινές επιβλήθηκαν στους Γ. Παπαδόπουλο, Δ. Ιωαννίδη (αρχηγός ΕΣΑ), Σ. Βαρνάβα (αντιστράτηγος Ε.Α), Ν. Ντερτιλή (ταξίαρχος Ε.Α.).
