Ελλάδα Καθαρά Δευτέρα – Κούλουμα
Ονομάστηκε έτσι γιατί οι Χριστιανοί «καθαρίζονται» πνευματικά και σωματικά και αφήνουν πίσω τους όλες τις ”αμαρτωλές” συνήθειες και κραιπάλες, συμπεριλαμβανομένων και των αρτύσιμων ότι απόμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της αποκριάς.
Η Καθαρά Δευτέρα σηματοδοτεί την έναρξη της Σαρακοστής εορτάζεται 48 ημέρες πριν την Κυριακή της Ανάστασης του Χριστού, το χριστιανικό Πάσχα και ξεκινούν οι μέρες της νηστείας
Η λέξη «κούλουμα»
Παράλληλα τον όρο κούλουμα, εννοούμε τη μαζική έξοδο του κόσμου στην ύπαιθρο και τον εορτασμό της Καθαρής Δευτέρας έξω στην φύση και κατά το έθιμο τρώμε λαγάνα, μα και νηστίσιμα όπως ταραμά, θαλασσινά αλλά και φασολάδα χωρίς λάδι, Χαλβά, ελιές, πίκλες κ.α.
Σύμφωνα με μία εκδοχή η λέξη η λέξη «κούλουμα» προέρχεται από την λέξη «κόλουμνα», που είναι λατινική και σημαίνει «κολώνα». Κι αυτό, επειδή το πρώτο γλέντι της Καθαράς Δευτέρας στην Αθήνα έγινε στους Στύλους του Ολυμπίου Διός.
Γιατί πετάμε χαρταετό
Απαραίτητο συμπλήρωμα της Καθαράς Δευτέρας αποτελεί το πέταγμα του χαρταετού, με τα ποικίλα χρώματα και σχέδια, από μικρούς και μεγάλους, πιθανόν για να πετάξουν μακριά κάθε έγνοια του χειμώνα, μιας και μπαίνει η άνοιξη και όλα, τουλάχιστον στη φύση, είναι πιο χαρούμενα λόγω της ανθοφορίας και της βελτίωσης του καιρού.
Η Καθαρά Δευτέρα και η λαγάνα
Καθαρά Δευτέρα χωρίς λαγάνα δεν γίνεται. Αλλά τι είναι ακριβώς η λαγάνα. Είναι το άζυμο ψωμί που παραδοσιακά καταναλώνεται τη μέρα αυτή. Έλκοντας τις ρίζες της από το αρχαίο λάγανον, πρόκειται για άζυμο ψωμί, δηλαδή χωρίς προζύμι, και ως εκ τούτου σε επίπεδο σχήμα, αφού δεν μπορεί να φουσκώσει.
Ο πιστός τη Καθαρά Δευτέρα τρέφεται με λαγάνα για να θυμάται τη βοήθεια που προσέφερε ο Θεός στους Ισραηλίτες με τα “άζυμα” και τους οδήγησε στη Έξοδο από την Αίγυπτο. Με αναφορές ήδη από την αρχαιότητα και τον Αριστοφάνη, η λαγάνα αποτελεί πλέον παραδοσιακό ψωμί που συνδέθηκε αργότερα με τη θρησκεία και τη Σαρακοστή. Στην αρχαιότητα, ο πεπλατυσμένος άρτος, το λάγανον, παρασκευαζόταν από αλεύρι και κρασί, λάδι ή γάλα, ενώ πολλές φορές προσέθεταν και μέλι.
Σήμερα παρασκευάζεται και καταναλώνεται την Καθαρή Δευτέρα σε ολόκληρη την Ελλάδα όπου συναντάται επίσης και με το όνομα ξεπεταχτή ή φλάουνα.
Ο παραδοσιακός χαλβάς
Για τους Έλληνες ο χαλβάς αποτελεί ένα από τα σαρακοστιανά γλυκά και υπάρχει σε τρία κύρια είδη . Ο πρώτος γίνετε με σιμιγδάλι και φτιάχνετε κυρίως στα σπίτια και ο δεύτερος φτιάχνεται με ταχίνι και πωλείται σε μορφή κυλίνδρου η παραλληλεπιπέδου και ο τρίτος φτιάχνετε με αλεύρι από καλαμπόκι και ονομάζετε χαλβάς Φαρσάλων. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές ανάλογα με την περιοχή.
Ταραμάς
Ταραμάς είναι η λέξη που χρησιμοποιούν οι Έλληνες αναφερόμενοι στους κόκκους από ερυθρό χαβιάρι (αυγά) που βγαίνει από τον μπακαλιάρο ή τον κυπρίνο και το οποίο-όπως και τα ξαδέλφια του, το μαύρο χαβιάρι και το αυγοτάραχο του τόνου – θεωρείται ένα από τα εκλεκτότερα είδη αυγοτάραχου. Ουσιαστικά, η ταραμοσαλάτα είναι ένα κρεμμώδες, πολτοποιημένο άλειμμα από αυγοτάραχο που έχουμε χτυπήσει (κατά προτίμηση στο γουδί) με βρασμένες και ξεφλουδισμένες πατάτες ή ψωμί. Προσθέτουμε, εν συνεχεία, εναλλάξ στο μείγμα ελαιόλαδο και χυμό λεμονιού, αναλόγως με την απαιτούμενη δοσολογία. Συνήθως, η ταραμοσαλάτα που γίνεται με πατάτα είναι πιο κρεμμώδης αλλά οι σκληροπυρηνικοί της παράδοσης επιμένουν ότι η μόνη αποδεκτή βάση είναι το ψωμί.
