Άρθρο του Αντιναύαρχου (εα) Γ. ΤΣΟΓΚΑ ΠΝ Εκτελεστικός Διευθυντής Στρατηγικής και Στρατηγικής Επικοινωνίας Κέντρου Αριστείας ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ με τίτλο «Πόλεμοι Συγκοινωνούντων Δοχείων (Communicating Vessels Wars)»
Σε πρόσφατη τοποθέτηση του ο αναπληρωτής πρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσικής ομοσπονδίας κ. Μεντβέντεφ, αναφερόμενος στις μάχες Ισραήλ εναντίον της Χαμάς και στην κατάσταση στη λωρίδα της Γάζας χρησιμοποίησε τον όρο «συγκοινωνούντα δοχεία» των πολέμων, αφού είχε προσδιορίσει σαφώς ότι η προτεραιότητα της χώρας του παραμένει η η επίτευξη νίκης στην «ειδική επιχείρηση» που η χώρα του διεξάγει εναντίον των νεο-Ναζί της Ουκρανίας.
Παράλληλα σε μια πρόσφατη ανάλυση εμπειρογνωμόνων επί του πολέμου κατά της Χαμάς στη Γάζα, ετέθη το ζήτημα της απαίτησης διερευνήσεως του ηθικού αυτουργού πίσω από την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς. Ρητορικό το ερώτημα του ποιός δύναται να είναι ο εν λόγω «ηθικός αυτουργός», οι εξελίξεις μάλλον θα τον καταδείξουν!
Η ακόλουθη ανάλυση εξετάζει τους δύο πολέμους υπό την οπτική των “συγκοινωνούντων δοχείων”:
α. συγκοινωνούντα δοχεία σε γεωπολιτικό επίπεδο:
Ασχέτως του ερεθίσματος, των επιχειρησιακών δεδομένων και της στρατηγικής επικοινωνίας, ο απώτερος στρατηγικός στόχος από πλευράς εμπολέμων είναι η εκ της έκβασης και του αποτελέσματος προσάρτηση εδαφών. Πρός όφελος της Ρωσίας λοιπόν, αιφνιδίως το κέντρο βάρους της διεθνούς προσοχής μετατοπίζεται από την Ουκρανία στο Ισραήλ. Για τον πόλεμο στην Ουκρανία συναφώς είχα τοποθετηθεί συναφώς, και παραθέτω τα εν λόγω κείμενα για πληρότητα εικόνας. Άρα η Ρωσία υπό περιορισμένη «διεθνή παρατήρηση» κινείται πιο άνετα στα σχέδια της, την βολεύει ουσιαστικά η αντίληψη της συγκοινωνίας των εν λόγω δοχείων. Η ίδια θεωρεί ότι εστίαση της προσοχής της Ουάσιγκτον στη Μ. Ανατολή πέραν της στροφής της προσοχής αυτής καθ’ αυτής, θα περιορίσει τη διαθεσιμότητα συστημάτων προς υποστήριξη της Ουκρανίας. (Το αυτό ενδεχομένως ισχύει και για την Κίνα που η απομάκρυνση των δυνάμεων των ΗΠΑ από τον Ειρηνικό της προσφέρει παρόμοιο πλεονέκτημα ελευθερίας κινήσεων στην Σινική Θάλασσα). Γεωπολιτικά την διευκολύνει σε ενεστώτα χρόνο για να «απολαύσει χώρο» σχεδιασμού των επόμενων κινήσεων. Προφανώς απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή από πλευράς της καθόσον μία για τον οιοδήποτε λόγο ευθεία και δυναμική εμπλοκή της στην Μέση Ανατολή σε περίπτωση διεύρυνσης της κατάστασης (spill over) θα επιφέρει σε αυτήν δυσμενείς επιπτώσεις ασφαλείας, οικονομικές, επιχειρησιακές, διπλωματικές και λοιπές μείζονος γεωπολιτικής σημασίας.
β. συγκοινωνούντα δοχεία σε διπλωματικό επίπεδο:
Οι διπλωματικές αντιπροσωπείες αναπόφευκτα προετοιμάζουν και καταστρώνουν διευρυμένα σχέδια που είναι αδύνατον να μην εμπλέξουν αρκετούς δρώντες οπότε τα πράγματα περιπλέκονται! Εξ ου η έντονη διπλωματική κινητικότητα των τελευταίων ημερών. Πάντως οι Διεθνείς Οργανισμοί δεν επέδειξαν την ίδια σπουδή σε ότι αφορά στη λήψη απόφασης και αμεσότητας αντίδρασης στις δύο περιπτώσεις των συγκοινωνούντων δοχείων, γεγονός που αφήνει υπόνοιες για τον τρόπο λειτουργίας των γραφειοκρατιών τους, αλλά και θέτει εν αμφιβόλω τη θεσμική τους αξιοπιστία!
γ. συγκοινωνούντα δοχεία σε επιχειρησιακό επίπεδο και σε επίπεδο ρητορικής:
Ο κ. Μεντβέντεφ επίσης δήλωσε ότι τα δυτικά όπλα που παραδόθηκαν στην Ουκρανία, οδεύονται μέσω ανεξέλεγκτων οδεύσεων προς τη Χαμάς. Η κατανομή δυνάμεων (disposition of forces) των μη άμεσα εμπλεκομένων χωρών και ο σκοπός για τον οποίο έχουν διατεθεί, σε συσχετισμό με την έλλειψη παρουσίας διεθνών δυνάμεων (ειρηνευτικές, παρατηρητές, ανθρωπιστικοί λόγοι κλπ) μετά από συναφείς αποφάσεις των Διεθνών Οργανισμών σε ενεστώτα χρόνο, αδυνατούν να ελέγξουν κάτι τέτοιο. Οι εν λόγω δυνάμεις σήμερα λειτουργούν αποτρεπτικά για τρίτες χώρες που απερίσκεπτα ενδεχομένως κινηθούν σε πορεία που η κρίση θα γενικευτεί και η κατάσταση θα τεθεί εκτός ελέγχου και τα «συγκοινωνούντα δοχεία» θα αυξηθούν.
δ. συγκοινωνούντα δοχεία σε ανθρωπιστικό επίπεδο:
Οι δράσεις των εμπολέμων και στους δύο πολέμους, ασχέτως χαρακτηρισμού αυτών (τρομοκράτες, εθνικιστές, ριζοσπαστικοί, ναζιστές ή ότι άλλο) περιλαμβάνουν και αμοιβαία υποστήριξη αλλά και μεταφορά δυνατοτήτων, τεχνογνωσίας και προσωπικού (μαχητές, παραστρατιωτικές ομάδες, στρατιωτικοί σύμβουλοι κλπ) αλλά και οπλικών συστημάτων προς εξασφάλιση πλεονεκτημάτων ένθεν κακείθεν. Και στις δύο περιπτώσεις οι άμαχοι είναι τα μεγαλύτερα θύματα. Σε κάθε περίπτωση, αν όπως ισχυρίζονται οι Ηγεσίες υπήρχαν στοιχεία «κακοποίησης, αφανισμού, καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» των πληθυσμών και των λαών, οι δημοκρατικοί ηγέτες θα έπρεπε να είχαν εγείρει το ζήτημα διεθνώς και να το οδεύσουν στα κατάλληλα διεθνή όργανα. Οι επιλογές εκατέρωθεν κείνται μεταξύ βίας και τρομοκρατίας, καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εγκλημάτων πολέμου και λοιπών ομοτήτων όχι άγνωστες στις πολεμικές συγκρούσεις, μάλλον καταπατώντας το Διεθνές Δίκαιο και κάνοντας εγκλήματα πολέμου. Τώρα ποιές από αυτές θα καταλήξουν στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο μόνο η ιστορία θα δείξει. Το σίγουρο είναι ότι αυτή τη στιγμή οι απλοί πολίτες, οι άμαχοι, βιώνουν την καταστροφή, των αφανισμό, την κατάκτηση πατρίδων, και εν τέλει ότι χάνονται ζωές τον 21ο αιώνα όπου η αντίληψη περί ευημερίας υπερέχει κατά πολύ του πολέμου και της δυστυχίας.
Οι μετακινήσεις πληθυσμών θα εξακολουθήσουν με το μεγαλύτερο μέρος αυτών είτε ως πρόσφυγες, είτε ως μετανάστες (παράνομοι ή μη) να καταλήγει πάλι στην Ευρώπη. Προφανώς παρελθούσες πρωτοβουλίες όπως αυτή της «Συμμαχίας των Πολιτισμών (Alliance of Civilizations)», εύκολα σήμερα χαρακτηρίζονται ευφυολογήματα καθόσον το πλέον βέβαιο είναι ότι η «διαμάχη των πολιτισμών » έχει ήδη ξεκινήσει!
ε. συγκοινωνούντα δοχεία σε επίπεδο Διεθνούς Δικαίου:
Και στους δύο πολέμους των «συγκοινωνούντων δοχείων» διαπιστώνεται η μη τήρηση ή καλύτερα η καταπάτηση αρχών και προβλέψεων του δικαίου των ενόπλων συγκρούσεων (Law of Armed Conflict – LOAC). Το εν λόγω δίκαιο που διέπει τη συμπεριφορά τόσο των κρατών όσο και των ατόμων κατά τη διάρκεια των ένοπλων συγκρούσεων, επιδιώκει να ελαχιστοποιήσει τα δεινά στον πόλεμο προστατεύοντας άτομα που δεν συμμετέχουν σε εχθροπραξίες, περιορίζοντας ακόμη και τα μέσα και τις μεθόδους του πολέμου. Οι βασικοί σκοποί είναι να εξασφαλιστεί η προστασία των πολιτών, να ελαχιστοποιηθεί ο περιττός ανθρώπινος πόνος, και να υποστηριχθεί η δυνατότητα αποτελεσματικών στρατιωτικών επιχειρήσεων. Το θεμελιώδες πλαίσιο δικαιωμάτων, υποχρεώσεων και προνομίων υπόκεινται στις ρυθμιστικές αρχές της στρατιωτικής αναγκαιότητας, ανθρωπιάς, διάκρισης και αναλογικότητας.
στ. [τέλος και πλέον σημαντικό] συγκοινωνούντα δοχεία σε επίπεδο Ηγεσίας:
Διερωτώμεθα λοιπόν, υπάρχει τελικά λύση στο διαφαινόμενο αδιέξοδο των δύο πολέμων των «συγκοινωνούντων δοχείων»? Μια επιλογή πέραν των όποιων σε άμεσο ή βραχυπρόθεσμο χρόνο επιλογών άπτεται των Ηγεσιών των εμπολέμων. Οι εμπλεκόμενοι ηγέτες αρχίζουν να αμφισβητούνται τόσο από τη διεθνή κοινότητα συμπεριλαμβανομένων των Διεθνών Οργανισμών (όχι ομολογουμένως για όλους σε ενεστώτα χρόνο) όσο και από το εσωτερικό περιβάλλον (λαός, υποστηρικτές, μαχητές, αντίπαλος κλπ). Παρατηρούνται όλο και περισσότερο αυξανόμενες φωνές κατά των κ.κ. Πούτιν, Νετανιάχου, Ζελένσκι, Αμπάς συμπεριλαμβανομένου αριθμού μελών της ηγεσίας της Χαμάς με κυριότερους τους Ismail Haniyeh και Mohammed Deif (πολιτικό και στρατιωτικό σκέλος αντίστοιχα). Η απαίτηση για «αλλαγή» αυτών είναι το «CTRL-ALT-DEL» το «reset» που χρειάζεται το σύστημα για μια ποιό «ευοίωνη» επανεκκίνηση. Υπό την θεώρηση ότι οι δημοκρατίες καταλύονται εκ των έσω αλλά και ότι οι ηγέτες που ευθύνονται για εθνικά αδιέξοδα στην επίλυση διεθνών προβλημάτων αποτελούν μέρος του προβλήματος και όχι της λύσης, εκτιμάται ότι μεσοπρόθεσμα θα υπάρξουν αλλαγές στους παραπάνω ηγέτες με ήπιο ή σκληρό τρόπο!
Εν κατακλείδι: Προφανώς και είναι συγκοινωνούντα τα δοχεία των πολέμων στην Αν. Ευρώπη και Μέση Ανατολή, σε όλα μάλιστα τα επίπεδα ως ανωτέρω αναλύθηκε. Μάλιστα αν η κρίση διευρυνθεί είτε στην ευρύτερη περιοχή του Κόλπου, είτε στην Ανατολική Μεσόγειο είτε ακόμη και στην Ευρώπη μέσω εξτρεμιστικών δράσεων και τρομοκρατικών ενεργειών κατά των ευρωπαίων πολιτών τότε τα «συγκοινωνούντα δοχεία» όχι μόνο αυξάνονται αλλά γίνονται και «παγκόσμια».
Η Χώρα μας επειδή βρίσκεται στο κέντρο των εξελίξεων και οι όποιες επιπτώσεις θα μας αγγίξουν άμεσα, εκμεταλλευόμενη και την γεωπολιτική της θέση (Δύση), την γεωγραφία της (εγγύτητα, επιχειρησιακοί διάδρομοι) αλλά και τις ισορροπίες που έχει καταφέρει με όλους της τους γειτόνους πλην ενός (με βούληση δική του) οφείλει να πρωταγωνιστήσει! Δράσεις που προάγουν τις αρχές του Διεθνούς Δικαίου, τον ανθρωπισμό, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και συμβάλλουν στην κατεύθυνση της ειρηνικής διευθέτησης θα πρέπει να υλοποιούνται υπό σπουδή στο πλαίσιο μίας πολύ καλά προετοιμασμένης πολιτικής. Η προβολή και παροχή εθνικών δυνατοτήτων συμπεριλαμβανομένων των μέσων (κυρίως ειρηνευτικών) θα πρέπει να γίνεται προς εθνικό συμφέρον συνεκτικά, υπό το σκοπό της εξυπηρέτησης του δικαίου και των αρχών του δυτικού κόσμου στο πλαίσιο λειτουργίας της διεθνούς νομιμότητας.
Αντιναύαρχος (εα) Γ. ΤΣΟΓΚΑΣ ΠΝ Εκτελεστικός Διευθυντής Στρατηγικής και Στρατηγικής Επικοινωνίας Κέντρου Αριστείας ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ
Αθήνα 6/11/2023
